A Cova dos Mouros. Os seus lugares. “Ons: unha illa habitada”. Capítulo 4

Portada » O Parque Nacional » A Cova dos Mouros. Os seus lugares. “Ons: unha illa habitada”. Capítulo 4

Feb 14, 2017 | BIBLIOGRAFÍA, HISTORIA

Ons: unha illa habitada · Paula Ballesteros-Arias e Cristina Sánchez-Carretero

CAPÍTULO 4 (I)

Os seus lugares

A Cova dos Mouros

Tamén chamada pola xente da illa O Buraco dos Mouros. Trátase dunha cova con lenda asociada, situada dentro do ámbito de extensión do Castrelo dos Mouros, ao sur do primeiro foxo. A esta cova accédese por medio dunha estreita fenda que hai entre dúas laxes graníticas, hoxe en día cuberta de vexetación. A través desta fenda accédese a un pequeno recinto onde, cara ao oeste, parece que, a través dun estreito pasadizo, accédese a un segundo recinto. Esta é unha cova que dou lugar a unha lenda na que o imaxinario popular conta que hai un túnel que vai dende esta cova ata o illote de O Cairo situado no medio do mar, enfronte de Canexol, que pola súa forma e tamaño destaca entre o resto das rochas da súa contorna. De feito, o topónimo de cairo (=dente canino) viría da súa forma característica de petón apuntado. É dicir, estase a unir de forma imaxinaria o castro cun illote que está no mar a través dunha canle imaxinaria.
Esta lenda xa foi recollida por Álvaro das Casas (1934):

“Outro mozo -e sinto en verdade non lembrar o seu nome- contoume que no buraco dos mouros gárdase moito ouro e pedraría. Moitos veciños teimaron procuralo e alá foron cabar semáns enteiras, máis cando adiantaban un pouco no seu traballo por embaixo da terra, apagábanselle os lumes: e porque dentro moran os trasnos da illa que sopran todal-as luces cando se xulgan descobertos. Nesta coba -díxome a vella de 68 anos Ramona Domínguez- a miña nora que andaba co seu gando a pacer viu un crego todo revestido cun bastón na man; a miña nora tremeu e berrou pol-o seu pai toda arrepiada, e o pai díxolle: non teñas medo mina filla que é un encanto” (das Casas 1934, 173).
Portela Pazos (1954) describe a cova deste xeito:

“Al final del primer tramo de tal pasillo encuéntranse tres o cuatro escalones, en descenso. Siguen otros varios tramos, también con escalones al final de cada uno; no se sabe cuántos, porque nadie se atreve a pasar del tercero, ya que, al llegar a éste, se apaga la luz de aceite o de velas, bien por corriente de aire, que no se aprecia, o por falta de oxígeno. De desear sería que se procediese a una exploración científica” (Portela Pazos 1954, 72).
Así mesmo, Irene Patiño Otero, veciña de Ons, nunha entrevista feita no 2007, falábanos da cova deste xeito:

“Eu escoitaba dos antiguos que había un túnel que ía dende o Buraco dos Mouros, que baixabas por unhas escaleiras que alí había e ías a dar O Cairo por debaixo do mar. Cando eramos pequenos e íamos co gando a pastar por alí, íamos ao buraco e baixabamos polas escaleiras pero, cando se facía escuro, escapabamos correndo para fóra. Escoitabamos da xente que alí estivera que no buraco había moito ouro pero nós nunca o miramos…”. (Ballesteros 2009, 87).

Imaxe destacada:

Interior da Cova dos Mouros

© CSIC

Se dispón de conexión a internet, recomendámoslle que consulte o vídeo “Ons: mar, terra e identidade” a través deste enlace.

Título: Ons: unha illa habitada

Autor: Ballesteros-Arias, Paula ; Sánchez-Carretero, Cristina

Dispoñibilidade: Descarga gratuita en Apple

Ler tamén: Ons: unha illa habitada

Cíes.gal
Author: Cíes.gal

Redacción Cíes.gal.

Otros artículos

Area de Nosa Señora, Cíes. Anos 20

Area de Nosa Señora, Cíes. Anos 20

Excursionistas, bañistas e gamelas na praia de Nosa Señora ou do Chuco. Este areal está situado fronte ao illote dos Viños na illa do Medio ou Montefaro do arquipélago das illas Cíes. Premer sobre a imaxe para a poder ampliar: [gallery columns="1" size="full"...