Lampreas de mar en Galicia
Por Rafael Bañón e Alex Alonso
Chupadores de pedras, así se podería traducir o nome xenérico da nosa lamprea de mar, Petromyzon marinus Linnaeus, 1758, do latin petra (pedra) e do grego myzon (chupar)
Lamprea Macho, Petromyzon marinus Linnaeus, 1758. Foto: Manuel E. Garci
As lampreas teñen un corpo cilíndrico alongado, sen escamas, e comprimido lateralmente na metade posterior. Pode alcanzar 1,20 metros de lonxitude e 2,5 quilogramos de peso. Posúen un esqueleto cartilaxinoso, sete orificios branquiais a cada lado, dúas aletas dorsais nos adultos, unha aleta caudal con dous lóbulos iguais e carecen de aletas pectorales e de anal. Non posúe mandíbulas, a boca é redondeada cun bordo carnoso, recuberta de varios círculos concéntricos de dentes pequenos e cónicos. Coloración gris azulado polo dorso e flancos, con liñas escuras irregulares; ventre esbrancuxado.
En Europa posúe localmente un elevado interese económico e gastronómico, con pesqueiras de importancia en diferentes ríos de España, Francia e Portugal. Nalgúns lagos de Norte América, principalmente na Great Lakes region, esta especie é invasora e provoca importantes danos nas poboacións de peixes autóctonos.
En Europa considérase unha especie de elevado interese económico e gastronómico mentres que en Norte América é unha especie invasora
A reprodución ten lugar nos ríos, nos que os adultos buscan zonas de grava e corrente moderada. Estes individuos son capaces de arrastrar as pedras do substrato para formar un niño no que depositasen os ovos. As novas larvas, tamén chamadas “ammocetes“, pasan varios anos no río, onde viven enterradas no sedimento fino e aliméntanse por filtración de materia orgánica e microorganismos. Ao final desta fase, os ammocetes sofren unha metamorfose que pode durar varios meses e durante a cal os individuos non se alimentan. Esta transformación permite aos novos postmetamórficos migrar ao mar ou ás súas lagoas, onde se alimentan do sangue e tecidos de diferentes especies de peixes (alimentación hematófaga) aos que se adhiren co seu ventosa bucal. Posúen unha lingua dentada, que actúa como un pistón perforando a pel das súas presas, mentres que a súa saliva impide a coagulación da ferida. Algúns individuos xa empezan a alimentarse no río antes de completar a súa migración augas abaixo. Despois dun período dun ou dous anos de alimentación hematófaga, os adultos deixan de alimentarse e volven aos ríos para reproducirse e pechar así o ciclo.
Aliméntase de ata 54 especies distintas de hospedadores que pertencen a diversos grupos taxonómicos (peixes, tartarugas, mamíferos mariños)
Alosa alosa (a), Liza ramada (b), Scomber scombrus (c), Trachurus trachurus (d), Merluccius merluccius (e) and Sebates mentella (f) como hóspedes de Petromyzon marinus. Fuente: Silva et al. 2014
Disponse de información limitada sobre o uso do hábitat e das especies hospedadoras da lamprea. Silva et ao. (2014) (artigo completo aquí) revisan este aspecto e listan ata 54 especies distintas de hospedadores que pertencen a diversos grupos taxonómicos (peixes, tartarugas, mamíferos mariños) e exhiben diferentes características morfolóxicas, fisiolóxicas e patróns, dende augas salobres costeiras ata zonas oceánicas.
Mesmo se dispoñen de rexistros gráficos de lampreas en grandes predadores peláxicos das nosas augas como as tintoreras, Prionace glauca (Linnaeus, 1758). Aquí tedes un vídeo que ilustra á perfección o primeiro rexistro da especie nun exemplar adulto de tintorera durante unha campaña de marcado de quenllas peláxicas realizada en 2010 por Gonzalo Mucientes.
Lamprey on blue shark de Ecología Azul en Vimeo.
Esta notable capacidade de habitar nunha ampla gama de ecosistemas acuáticos e de explotar diferentes especies de hospedadores podería favorecer a capacidade de dispersión e o éxito evolutivo da lamprea mariña.
Durante a campaña de investigación oceanográfico-pesqueira DREAMER 0317 realizada a bordo do B/O (buque oceanográfico) “Sarmiento de Gamboa” polo persoal do Grupo de Ecoloxía Pesqueira do IIM-CSIC (@FisheriesIIM) e AZTI en augas da plataforma galega entre do 13 ao 29 de Marzo de 2017, capturáronse dous exemplares de lamprea P. marinus adheridas a exemplares de lirio, Micromesistius poutassou (Risso, 1827), especie non listada anteriormente como hospedadora de lamprea.
Primeiro rexistro de lirio como hospedador de lamprea. Foto: Alexandre Alonso, BEC.
Esta observación dunha lamprea adherida a un lirio vén ampliar a listaxe de hospedadores para a especie
Tratábase dun exemplar de lamprea de 16.7 cm de lonxitude total e 14 g de peso atopado adherido a un lirio de 22.9 cm e 74 g o 24 de Marzo de 2017 e outra lamprea de 21.5 cm e 32 g nun lirio de 12.3 cm e 82 g. Sen dúbida estes novos rexistros veñen caracterizar o caracter altamente oportunista da especie e a súa adaptación á diversa comunidade ictiolóxica na zona.
Detalles anatómicos dos exemplares mostreados (obsérvase a marca deixada pola lamprea no lirio). Foto: Alexandre Alonso, BEC.
Imaxe destacada: Lamprea Macho, Petromyzon marinus Linnaeus, 1758. Foto: Manuel E. Garci
Bibliografía
Artigo publicado o 13 de xuño de 2017 por Ecología Azul-Blue Ecology
Author: Cíes.gal
Redacción Cíes.gal.
