Peixes mariños herbívoros e macroalgas por Ecoloxía Azul
Por Rafael Bañón (IIM-CSIC) e Ignacio Bárbara (Universidade da Coruña)
Os hábitos alimenticios dos peixes son moi diversos. Atopámonos con peixes carnívoros, herbívoros, omnívoros, detritívoros e filtradores. Os herbívoros obteñen os seus nutrientes a partir de alimentos de orixe vexetal, xa sexan plantas (fanerógamas mariñas) ou algas. Son poucas as especies que se poden considerar como herbívoros estritos, xa que moitas especies compaxinan ambos os tipos, seguindo unha alimentación mixta: herbívora/carnívora.
Os peixes herbívoros poden exercer un efecto significativo nas poboacións de macroalgas tamén en rexións temperadas
Os peixes herbívoros teñen un efecto significativo sobre a poboación de macroalgas, non só en zonas tropicais, senón tamén en témpedo-cálidas (Yatsuya et ao. 2015). O quecemento global e as correntes que flúen cara aos polos están a crear zonas cálidas nos océanos de todo o mundo, o que permite a expansión de especies tropicais e o aumento das súas taxas de inxestión nas zonas témpedas (Vergés et ao., 2014). Por exemplo, na costa veciña portuguesa, Franco e colaboradores (2015) atoparon 45 veces máis peixes herbívoros nunha rexión “cálida” que nunha rexión “fría”?.
Sarpa salpa (Linnaeus, 1758). Foto: Gonzalo Mucientes / BEC.
En Galicia a especie nativa estritamente herbívora é a saboga Sarpa salpa, que mostra síntomas dun incremento notable da súa biomasa ao longo das últimas décadas nas nosas costas, pasando das 8 t descargadas en lonxas galegas en 1997 ata as 700 t alcanzadas en 2015, que supón o máximo da serie histórica.
En Galicia a especie nativa estritamente herbívora é a Sarpa salpa
Outras 2 especies estritamente herbívoras detectadas nos últimos anos en augas de Galicia son as chopas brancas (xénero Kyphosus), en concreto Kyphosus sectatrix e Kyphosus vaigiensis (Bañón et ao., 2017).
Kyphosus sectatrix A); K. vaigiensis (B); K. vaigiensis (C). Fotos: Bañón et ao. (2017).
Ambas as especies son tropicais e a súa presenza foi aumentando tanto no Mediterráneo como no Atlántico europeo debido presumiblemente ao cambio climático e quecemento das augas.
Outras especies estritamente herbívoras detectadas nos últimos anos en augas de Galicia son Kyphosus sectatrix e Kyphosus vaigiensis
As especies de Kyphosus son moi voraces. No oeste de Xapón, onde este xénero é máis común, observouse que o número de exemplares capturados diminúe a medida que a temperatura da auga descende (Yamaguchi et ao. 2010). No sueste de Australia, Kyphosus sydneyanus ampliou o seu rango de distribución e abundancia en resposta ao cambio climático (Last et ao., 2011).
Que sucede en Galicia?
Nos últimos anos, constatouse a diminución da abundancia de algas temperadas-frías en Galicia e resto do litoral Atlántico Ibérico, chegando algunhas especies a desaparecer de numerosas localidades (Martínez et ao., 2015).
Algas con marcas de “pecking behaviour”. Fotos: Ignacio Bárbara.
Aínda que todo apunta a que se trata dos primeiros efectos rexionais do cambio climático, descoñecemos o papel que poidan ter os peixes herbívoros nesta diminución. Polo menos desde 2009 puidéronse observar as pegadas do ramoneo que os peixes herbívoros deixan nas algas laminares, tanto pardas (Laminaria spp., Phyllariopsis spp., Saccorhiza polyschides), como vermellas (Calliblepharis ciliata, Dilsea carnosa, Schizymenia dubyi), xa sexan no seu parte lateral ou na súa parte media.
Algas con marcas de “pecking behaviour”. Fotos: Ignacio Bárbara
En Xapón, en experimentos en tanques, Kiriyama e colaboradores (2001) identifican a especie causante das marcas pola forma e o tamaño das dentadas nas láminas. Os mesmos autores identifican as marcas circulares no medio das láminas como “pecking behavior” ou comportamento de picoteo, similares ás marcas atopadas nas nosas costas.
Descoñécese o papel dos peixes hervíboros na diminución da abundancia de algas amornado-frías en Galicia e resto do litoral Atlántico Ibérico
O aumento de peixes herbívoros pode ter un efecto sinérxico, potenciando os efectos directos observados do cambio climático sobre a diminución de algas. Tanto o aumento da saboga, nativa, como a presenza cada vez máis habitual de exemplares de Kyphosus poden influír nesta diminución. Sería recomendable a realización de estudos e investigacións específicas co fin de coñecer os efectos que teñen os peixes herbívoros sobre o ecosistema mariños de Galicia.
Publicado por:
Ecología Azul – Blue Ecology o 4 de decembro de 2017
Author: Cíes.gal
Redacción Cíes.gal.
