Contaminación lumínica

En termos científicos, por contaminación lumínica enténdese a alteración da escuridade natural do medio nocturno producida pola emisión de luz artificial. Segundo o Vocabulario Internacional de Iluminación da Comisión Internacional da Iluminación (CIE) a contaminación lumínica é un termo xenérico que indica a suma total de todos os efectos adversos da luz artificial.

Trátase dun dos problemas ambientais que máis se incrementou nos últimos tempos, debido fundamentalmente á iluminación nocturna de exteriores e cunha localización asociada ao medio urbano, pero con repercusións de longo alcance. Os seus impactos negativos son moi evidentes e afectan non só á paisaxe e os ecosistemas, alterando a súa biodiversidade, senón tamén á saúde humana.

Os mapas globais de contaminación lumínica dispoñibles indican que, desde finais dos anos 90, non existe ningunha zona do territorio nacional desprovista de luz artificial parásita na atmosfera (Cinzano, P., Falchi, F. & Elvidge, C.D. The first world atlas of the artificial night sky brightness. M.N. Royal Astronomical Society, Vol. 328, 689, 2001). Trátase dun factor de degradación da contorna natural de orixe artificial que afecta a paisaxe e aos ecosistemas de todos os espazos naturais protexidos existentes, e en particular nos situados nas inmediacións de contornas urbanas. A contaminación lumínica practicamente non foi contemplada nos marcos de protección dos devanditos espazos, e só en casos illados, como o Parque Natural da Albufera de Valencia ou o Parque Nacional de Doñana comezáronse a aplicar medidas de diagnóstico, estudo e/ou prevención.

A contaminación lumínica afecta de maneira específica a todas as especies que desenvolven a súa vida activa total ou parcialmente nun medio nocturno, sendo coñecidos exemplos de moi diversos grupos taxonómicos como mamíferos, aves, réptiles, anfibios, peces, invertebrados e plantas (véxase Rich, C. & Travis Longcore, T. Ecological Consequences of Artificial Night Lighting, Island Press, 2005).

Ademais destes problemas, a iluminación artificial é unha gran consumidora de recursos enerxéticos. O consumo total de enerxía en España para iluminación pública ascende a 3.400 GWh/ano, o que se traduce en 475 millóns de euros e en 1,5 millóns de toneladas de CO2.

Os avances no estudo da contaminación lumínica e as súas consecuencias motivaron que recentemente se realice un esforzo lexislativo para afrontar este fenómeno. No entanto, este empeño lexislativo non se beneficiou do coñecemento científico contemporáneo sobre o fenómeno na súa dimensión real. Entre outras causas, debemos culpar á dispersión do coñecemento debido ao seu carácter multidisciplinar e á excesiva compartimentación entre disciplinas.

Os estudos científicos sobre contaminación lumínica están a cobrar un gran auxe en España nos últimos anos. Xa se mencionou que é un tema de investigación pluridisciplinar pois, á parte do problema enerxético e ambiental, o abrillantamiento do ceo nocturno degrada a calidade das observacións astronómicas (Astronomía), afecta o comportamento e reprodución dos animais de hábitos nocturnos (Bioloxía) e descontrola os ritmos circadianos dos humanos (Medicamento) por citar tres das áreas de investigación máis importantes.

A relación entre os pequenos grupos de investigadores españois é moi escasa mesmo dentro das mesmas áreas de investigación. Por exemplo aínda que existen varios equipos medindo o brillo de fondo de ceo non se estableceron aínda os estándares de toma de datos nin se creou unha base de datos a nivel estatal con esta información.

Por outra banda, os investigadores presentan os seus traballos nos foros (congresos, revistas, etc.) da súa área de coñecemento e os investigadores doutras áreas só teñen noticia dos seus resultados a través das revistas de divulgación en moitos casos. Propomos por iso fomentar o coñecemento e coordinación dos grupos con vistas a impulsar estes estudos científicos a nivel nacional.

Fonte:

Red española de estudos sobre a contaminación lumínica

Author: Cíes.gal

Redacción Cíes.gal.